«Μυστική» e – Ψηφοφορία

Με τον όρο ηλεκτρονική ψηφοφορία εννοούμε την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος, με τη χρήση ηλεκτρονικών μεθόδων. Δύο είναι τα θεμελιώδη στοιχεία που συνθέτουν την ηλεκτρονική ψηφοφορία και τη διαφοροποιούν από τα υπάρχοντα συστήματα της εκλογικής διαδικασίας : η δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος από απόσταση και η χρήση υπολογιστικού συστήματος για την οργάνωση και διεξαγωγή της όλης εκλογικής διαδικασίας. Επιπλέον όταν μιλάμε για «μυστική ηλεκτρονική ψηφοφορία» προτάσσαμε πέραν των άλλων την συνταγματική αρχή της μυστικότητας της ψήφου.

Η μυστικότητα της ψηφοφορίας κατοχυρώνεται στο άρθρο 51 παρ. 3 του Συντάγματος μαζί με την αρχή της καθολικότητας και της αμεσότητας της ψηφοφορίας. Αποτελεί μια ειδική εγγύηση της ψήφου η οποία διασφαλίζει ότι κανείς εκτός από τον εκλογέα δεν γνωρίζει το περιεχόμενο της ψήφου του. Η μυστικότητα προφυλάσσει τον ψηφοφόρο από τις εξωτερικές πιέσεις, τις οποίες μπορεί να δεχθεί αλλά και από την ανακοίνωση χωρίς τη θέλησή του των πολιτικών του προτιμήσεων. Η μυστικότητα της ψήφου πραγματώνεται με μια σειρά από διαδικαστικές εγγυήσεις και συγκεκριμένα την παράδοση στο εκλογέα ολόκληρης της σειράς των έντυπων ψηφοδελτίων των κομμάτων, απόσυρση του εκλογέα σε ειδικό χώρο στον οποίο τίθεται μυστικά το ψηφοδέλτιο κλπ.

Η δυνατότητα εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στην χώρα μας έχει αποτελέσει πεδίο έντονου προβληματισμού και σχετίζεται με τη δυνατότητα διεξαγωγής εκλογικών διαδικασιών κατά τρόπο που να διασφαλίζεται η τήρηση των βασικών συνταγματικών εγγυήσεων προκειμένου να μην νοθευτεί η λαϊκή βούληση, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας. Είναι γεγονός ότι σε κάθε νέα ευκαιρία που εμφανίζεται για την βελτίωση κάποιων θεσμών, εμφανίζονται παράλληλα και κάποιες απειλές. Με αφετηρία το γεγονός ότι απαραίτητος εξοπλισμός στην ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι τα ηλεκτρονικά μηχανήματα, αυτόματα η χρήση τους δημιουργεί κινδύνους που εμφανίζονται στο κόσμο της τεχνολογίας. Μία οποιαδήποτε συσκευή/μηχάνημα που εξυπηρετεί τη διαδικασία της ψηφοφορίας μπορεί να δεχτεί εύκολα επιρροή από τις ίδιες τις αρχές, προκειμένου να βγει το εκλογικό αποτέλεσμα της αρεσκείας τους. Άλλωστε, οι μηχανές κατασκευάζονται, επομένως ο κατασκευαστής έχει τον απόλυτο έλεγχο του λογισμικού. Κανένας άλλος δεν έχει τη δυνατότητα αυτή έτσι ώστε να πιστοποιήσει ότι όλα γίνονται όπως πρέπει να γίνουν. Επίσης, στην υποβολή της ψήφου από απόσταση υπάρχει η πιθανότητα επίθεσης από ιούς, δούρειους ίππους με στόχο την κατασκοπεία ή την τροποποίηση της ψηφοφορίας. Άρα οδηγούμαστε στον προβληματισμό κατά πόσο τέτοια μηχανήματα είναι ευάλωτα σε επιθέσεις άντλησης εμπιστευτικών πληροφοριών που θίγουν την ακεραιότητά τους και πόσο αξιόπιστα είναι. Ταυτόχρονα, σε αντίθεση με την παραδοσιακή ψηφοφορία που ο καθένας έχει το δικαίωμα να ψηφίσει μόνος του (ελευθερία πίσω από τα ειδικά παραβάν) στην ηλεκτρονική ψηφοφορία απειλείται η μυστικότητα και χάνεται ο δημόσιος και συμβολικός χαρακτήρας της ψήφου.

Ένα σημαντικό μέρος της ψηφοφορίας αποκλείεται ήδη όταν πραγματοποιείται ηλεκτρονικά και εννοούμε το κομμάτι της επαλήθευσης των ψήφων. Μετά την κατάθεση της, «ουδέν λάθος αναγνωρίζεται» ή διορθώνεται. Η ψήφος είναι μυστική και δεν καταγράφεται, επομένως δεν είναι δυνατόν εκ των υστέρων να γίνει καταμέτρηση των ψήφων για επιβεβαίωση. Από λειτουργικής άποψης η ηλεκτρονική ψηφοφορία παρουσιάζει πολλά μειονεκτήματα απέναντι στον υποψήφιο ψηφοφόρο.

Επίσης ενώ η ταυτοποίηση των ψηφοφόρων και η εξασφάλιση της µοναδικότητας της ψήφου ανά ψηφοφόρο µπορούν εν δυνάµει να αντιµετωπιστούν µε τεχνικές που ήδη χρησιµοποιούνται σε εφαρµογές ηλεκτρονικών συστηµάτων πληρωµών (π.χ. ψηφιακές υπογραφές – ψηφιακά πιστοποιητικά), οι επιπλέον απαιτήσεις όπως µυστικότητα και ανωνυµία της ψήφου, οικουµενική επαληθευσιµότητα, καθώς και προστασία από καταναγκασµό, συνθέτουν ένα πολύπλοκο µοντέλο απαιτήσεων ασφάλειας το οποίο έως σήµερα δεν έχει αντιµετωπιστεί µε µεθόδους που να είναι ασφαλείς και παράλληλα πρακτικές.

Τέλος θα πρέπει να επισημάνουμε αφενός τους περιορισμούς που προκύπτουν από τον Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (GDPR) και για την απαιτούμενη συναίνεση στην επεξεργασία-κρυπτογράφηση των προσωπικών δεδομένων των ψηφοφόρων από τον διενεργούντα την ψηφοφορία και αφετέρου ότι δεν υφίσταται καμία πιστοποιημένη πλατφόρμα διεξαγωγής e-ψηφοφορίας από το Ελληνικό Υπουργείο Εσωτερικών.

Επομένως οποιαδήποτε επίσημη μυστική ηλεκτρονική ψηφοφορία διεξάγεται στην Ελληνική Επικράτεια θα λέγαμε ότι κινείται σε αχαρτογράφητα νερά και με ενδεχόμενες αρνητικές νομικές συνέπειες.